Tác động của hệ thống pháp luật đối với sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả là như thế nào?

Đối với mỗi quốc gia tác động của hệ thống pháp luật vào các yếu tố trong cuộc sống là vô cùng cần thiết, nó tạo ra sự định hướng dẫn dắt người dân đi theo đúng hướng, nhất trong thời đại phát triển và hội nhập của Việt Nam hiện nay. Chính vì vậy tác động của hệ thống pháp luật đối với sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả là như thế nào?

Sử dụng năng năng lượng tại Việt Nam

Thực trạng sử dụng năng lượng tại Việt Nam 

Trước các số liệu suy giảm năng lực cạnh tranh quốc gia dưới góc độ sử dụng năng lượng lãng phí, theo dữ liệu công bố bởi Ngân hàng Thế giới và Tạp chí Kết cấu kinh tế, chỉ số cường độ năng lượng sơ cấp tính theo MJ/USD theo giá cơ sở 2015 cho năm 2019 của Việt Nam vào khoảng 5,94, thấp hơn so với Trung Quốc (6.69) nhưng cao hơn rất nhiều so với các nước trong khu vực ASEAN (Malaysia: 4,68; Indonesia: 3,53; Philippines: 3,12) và Ấn Độ (4,73), cao hơn rất nhiều so với các nền kinh tế hiện đại. Điều này cho thấy, nền kinh tế Việt Nam còn chưa hiệu quả về mặt năng lượng so với ngay cả các nền kinh tế khác trong khu vực.

Các khảo sát, tính toán cho thấy, hiệu suất sử dụng nguồn năng lượng trong các nhà máy điện tua bin hơi đốt than, dầu của nước ta chỉ đạt được từ 28% đến 36%, thấp hơn so với các nước phát triển khoảng 8 – 10%; hiệu suất các lò hơi công nghiệp chỉ đạt khoảng 60% năm 2010 và được nâng lên xấp xỉ 70% vào năm 2014. Tuy nhiên, mức này vẫn thấp hơn mức trung bình của thế giới khoảng 10% và nếu so với các nước phát triển thì còn thấp hơn nữa. 

Văn bản pháp luật về sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả

Năm 2010 Việt Nam đã ban hành: ”Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả”, tuy nhiên bộ luật này vẫn dựa trên cơ sở tuyên truyền nâng cao nhận thức trách nghiệm của cá tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trong việc sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả.

Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả

Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả (VNEEP), Việt Nam tính đến nay đã bước vào giai đoạn 3. Trước đó giai đoạn 1 (2006 – 2010) và giai đoạn 2 (2012 – 2015) đã giúp Việt Nam Xây dựng hệ thống quản lý năng lượng, giảm phát thải và sử dụng năng lượng tiết kiệm trong nhiều lĩnh vực.

Theo ông Trịnh Quốc Vũ, Phó Vụ trưởng Vụ này cho biết, nhờ VNEEP giai đoạn 1 và 2, Việt Nam đã đạt mục tiêu tiết kiệm được 3,4% tổng mức tiêu thụ năng lượng toàn quốc trong giai đoạn 2006-2010, tương đương với 4,5 triệu tấn dầu quy đổi (TOE) và tiết kiệm được 5,65% trong giai đoạn 2011-2015, tương đương với 11,261 triệu TOE.

Không những thế chương trình đã truyền thông tới 85% người dân được khảo sát đã hiểu về lợi ích và các biện pháp cơ bản để tiết kiệm năng lượng; trang web của Chương trình cũng đạt trên 30 triệu lượt truy cập; chương trình đã đào tạo trên 250 kiểm toán viên năng lượng và trên 2.500 người quản lý năng lượng.

Chân dung ông Trịnh Quốc Vũ, Phó Vụ Trưởng Vụ tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững. 

Tuy nhiên, ông Vũ cũng thừa nhận, trong thời gian qua, việc thi hành các quy định về sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả còn chưa nghiêm, nhiều doanh nghiệp chưa thực sự thực hiện các yêu cầu theo quy định đã ban hành. Ngoài ra, nguồn kinh phí cấp từ ngân sách nhà nước cho chương trình thường muộn và thấp, trong khi các đối tượng trong khuôn khổ chương trình rất rộng và đa dạng.

Sau chương trình giai đoạn 1 và 2, nhiều chương trình, hoạt động về sử dụng tiết kiệm năng lượng bị gián đoạn, ảnh hưởng tới việc thực hiện các mục tiêu về tiết kiệm năng lượng ảnh hưởng tới cam kết của Việt Nam về giảm phát thải nhà kính.

Mặc dù có một số kết quả tích cực trong hai giai đoạn đầu tuy nhiên, để đạt mục tiêu đầu tiên của Chương trình quốc gia là tiết kiệm từ 8 -10% lượng năng lượng cần thiết để phát triển đất nước theo kịch bản phát triển bình thường. Mục tiêu thứ hai là thay đổi hành vi sử dụng năng lượng của cơ quan, tổ chức, cộng đồng và cá nhân theo hướng tiết kiệm, hiệu quả và trách nhiệm.

Kỳ vọng đột phá về cải thiện chất lượng sử dụng năng lượng của Việt Nam

Kỳ vọng đột phá về cải thiện chất lượng sử dụng năng lượng của Việt Nam thông qua Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả giai đoạn 2019-2030

Sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả

Ngày 13 tháng 3 năm 2019, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019 – 2030 tại Quyết định số 280/QĐ-TTg. Chương trình quốc gia đặt ra hai mục tiêu với trọng tâm cải thiện chất lượng sử dụng năng lượng tại tất cả ngành lĩnh vực của Việt Nam, tạo tiền đề đưa ngành năng lượng Việt Nam phát triển bền vững, ổn định, phục vụ hiệu quả việc phát triển kinh tế-xã hội, quốc phòng, an ninh của đất nước. Mục tiêu đầu tiên của Chương trình quốc gia là tiết kiệm từ 8 -10% lượng năng lượng cần thiết để phát triển đất nước theo kịch bản phát triển bình thường. Mục tiêu thứ hai là thay đổi hành vi sử dụng năng lượng của cơ quan, tổ chức, cộng đồng và cá nhân theo hướng tiết kiệm, hiệu quả và trách nhiệm.

1. Lồng ghép mục tiêu tiết kiệm điện, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả vào trong kế hoạch tái cơ cấu nền kinh tế. Thay đổi cấu trúc nền kinh tế theo hướng hài hòa, bền vững, hạn chế tiến tới loại bỏ việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế dựa vào tiêu thụ năng lượng. Cần xem xét lại nhu cầu phát triển và cơ cấu tiêu thụ năng lượng của từng ngành, từng lĩnh vực để định hình cấu trúc kinh tế quốc gia ít hoặc hạn chế phát triển dựa vào tiêu thụ năng lượng;

2. Lồng ghép mục tiêu tiết kiệm điện, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong kế hoạch chiến lược đổi mới công nghệ, kỹ thuật quốc gia. Đổi mới công nghệ phải gắn chặt với yếu tố sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, tiết kiệm điện.Không nhập khẩu những công nghệ, thiết bị lạc hậu, tiêu hao nhiều năng lượng,tiêu thụ điện cao vào Việt Nam. Xây dựng lộ trình thay thế công nghệ, kỹ thuật, máy móc, thiết bị cũ có hiệu suất sử dụng năng lượng, sử dụng điện thấp.

3. Lồng ghép mục tiêu tiết kiệm điện, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả vào chiến lược về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước. Tiết kiệm điện, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả phải trở thành đặc điểm văn minh của con người Việt Nam mới. Hoạt động tuyên truyền, đào tạo, cải thiện nhận thức của cá nhân, cộng đồng về tiết kiệm điện, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả phải gắn chặt với việc phát triển con người Việt Nam nhằm xây dựng một xã hội mới có trách nhiệm với tài nguyên năng lượng quốc gia, với các thế hệ mai sau trong bảo tồn nguồn tài nguyên năng lượng.

Một số văn bản chính sách tham khảo về sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả.

– Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/hethongvanban?class_id=1&_page=1&mode=detail&document_id=96051

– Nghị quyết 55-NQ/TW ngày 11/2/2020 của Bộ Chính trị về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Tai-nguyen-Moi-truong/Nghi-quyet-55-NQ-TW-2020-dinh-huong-Chien-luoc-phat-trien-nang-luong-quoc-gia-cua-Viet-Nam-435381.aspx

– Chỉ thị số 20/CT-TTg ngày 7/5/2020 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường tiết kiệm điện giai đoạn 2020 – 2025

https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Tai-nguyen-Moi-truong/Chi-thi-20-CT-TTg-2020-tang-cuong-tiet-kiem-dien-giai-doan-2020-2025-441843.aspx

Cùng với Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả được ban hành năm 2010, Nghị quyết 55-NQ/TW ngày 11/2/2020 của Bộ Chính trị về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Chỉ thị số 20/CT-TTg ngày 7/5/2020 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường tiết kiệm điện giai đoạn 2020 – 2025, sự ra đời và triển khai Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019 – 2030 cho thấy tầm nhìn chiến lược và chính sách nhất quán của Đảng, Nhà nước và Chính phủ Việt Nam tới lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.