Những khó khăn trong sử dụng vật liệu xanh trong xây dựng

Sử dụng các loại vật liệu thân thiện với môi trường là giải pháp hữu hiệu để khắc phục các vấn đề về môi trường hiện nay nhưng tại thị trường Việt Nam việc đón nhận lại chưa được phổ biến. Vậy khó khăn trong sử dụng vật liệu xanh là gì?

1. Vật liệu xanh là gì?

Vật liệu xanh được định nghĩa là những loại vật liệu có trách nhiệm với môi trường. Nó có thể tái chế được hoặc phân hủy xanh. Từ sản xuất vật liệu cho tới khi hết hạn sử dụng các vật liệu này đều không ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường sống.

Những loại vật liệu này giảm thiểu các tác động tiêu cực tới môi trường trong suốt quá trình khai thác, chế tạo, vận chuyển, thi công, sử dụng và cả khi phá dỡ công trình.

Theo đánh giá của các chuyên gia, vật liệu xanh có khả năng tái chế rất cao, dễ sử dụng.

Tuổi thọ của các vật liệu xanh tương đối lớn, nhờ đó cho thời gian sử dụng lâu dài. Hơn nữa, nó còn giúp nhà đầu tư hoặc chủ nhà tiết kiệm chi phí một cách tối đa do đặc tính có thể tái sử dụng được sau khi tháo dỡ khỏi công trình.

Hiện nay có 4 loại vật liệu xanh thịnh hành và được nhiều người sử dụng nhất là gạch không nung, xốp cách nhiệt XPS, tôn lợp hữu cơ, bê tông nhẹ.

3. Thực trạng sử dụng vật liệu xanh ở Việt Nam

Nhiều loại VLXD xanh đã được khuyến khích sử dụng, nhưng phổ biến nhất là VLXD không nung. Nguyên liệu sản xuất được lấy từ các phế thải công nghiệp, có khả năng tái sử dụng và dễ tiêu hủy sau khi không còn công năng.

Trong những năm qua, Quốc hội và Chính phủ cũng đã thông qua nhiều chính sách phát triển VLXD mới, thân thiện môi trường như Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Chính phủ cũng đã phê duyệt Chương trình 567 về phát triển vật liệu xây dựng không nung thay thế gạch đất sét nung đạt tỷ lệ 20-25% vào năm 2015, 30-40% vào năm 2020; hàng năm sử dụng khoảng 15-20 triệu tấn phế thải công nghiệp (tro xỉ nhiệt điện, xỉ lò cao…) để sản xuất vật liệu không nung, tiết kiệm được khoảng 1.000ha đất nông nghiệp và hàng trăm ha diện tích đất chứa phế thải; tiến tới xóa bỏ hoàn toàn các cơ sở sản xuất gạch đất sét nung bằng lò thủ công.

Hiện nay, ngành VLXD đã sản xuất được nhiều loại vật liệu thông minh, thân thiện với môi trường.

Trong hội thảo giải pháp phát triển bền vững sản xuất và sử dụng vật liệu xanh trong hội chợ Vietbuild Tp.HCM 2014, Chủ tịch Hội Vật liệu xây dựng Việt Nam, Tiến sĩ Trần Văn Huynh cho biết, nguyên nhân tiêu thụ vật liệu xanh ở nước ta thời gian qua còn kém phát triển là do: Chương trình 567 (Chương trình phát triển vật liệu xây không nung đến năm 2020) ra đời vào đúng lúc kinh tế suy thoái, đầu tư công bị cắt giảm, thị trường bất động sản lâm vào khó khăn nên vật liệu bị thu hẹp.

Việc đầu tư sản xuất bê tông bọt, bê tông bọt khí ACC bước đầu phát triển nóng với trình độ công nghệ thấp, trang thiết bị chưa đồng bộ nên dẫn đến mẫu mã chất lượng sản phẩm chưa cao, không ổn định. Khi đưa sản phẩm vào xây dựng thì không tuân thủ theo đúng chỉ dẫn kỹ thuật, vữa xây, vữa trát không đạt chất lượng. Tay nghề của thợ chưa được đào tạo dẫn đến chất lượng một số ít công trình chưa tốt như tường bị nứt, gây tâm lý hoài nghi về sản phẩm, ảnh hưởng tới thị trường tiêu thụ.

Có thể thấy, mặc dù vật liệu xanh mang lại rất nhiều lợi ích cho con người và môi trường nhưng ở nước ta sự đón nhận của thị trường chưa cao.

3. Những khó khăn trong việc sử dụng vật liệu xanh trong xây dựng

Tuy mang lại rất nhiều lợi ích so với vật liệu truyền thống song việc đưa vật liệu xanh vào sử dụng trong xây dựng vẫn có những khó khăn lớn.

• Giá thành cao

Hầu hết các vật liệu xanh đều có giá thành cao hơn so với các vật liệu xây dựng truyền thống.

Điển hình như Gạch không nung có giá thành khá cao nên trong ngành xây dựng, người ta vẫn thường sử dụng kết hợp cả hai loại là gạch không nung và gạch nung để tối giản hóa chi phí cũng như dần hướng tới lối sống xanh hơn.

• Tâm lý ngại đổi mới

Tâm lý đã quen với cái cũ, ngại đổi mới đồng bộ khiến các chủ đầu tư không muốn mạo hiểm thay đổi. Điều này còn bị ảnh hưởng bởi kiến thức hạn chế của nhà đầu tư về vật liệu xanh.

• Công tác tuyên truyền

Công tác tuyên truyền về vật liệu xanh chưa mạnh, chưa đủ hấp dẫn để tạo dựng thị trường vật liệu xanh phát triển. Người tiêu dùng vẫn chưa hiểu về nhãn sinh thái, ít quan tâm xem sản phẩm mình sử dụng có thân thiện với môi trường hay không.

4. Giải pháp khắc phục khó khăn trong sử dụng Vật liệu xanh

Để cải thiện tình trạng này cần có những biện pháp cụ thể không chỉ trước mắt mà còn phải lâu dài.

Đối với các cơ quan, Bộ ban ngành:

– Hoàn thiện các cơ chế chính sách cụ thể, đặc biệt là chính sách về sản xuất và tiêu thụ vật liệu xanh.

– Ban hành danh mục các loại thiết bị vật tư sản xuất vật liệu xanh trong nước chưa thể sản xuất được. Miễn thuế nhập khẩu để hỗ trợ doanh nghiệp trong việc đầu tư sản xuất chủng loại vật liệu này.

– Chỉ đạo các cơ sở đào tạo nghề đưa nội dung kỹ thuật thi công vật liệu xanh vào chương trình đào tạo nhằm chuẩn bị nguồn nhân lực cung cấp cho các công trình xây dựng.

Về phía các doanh nghiệp:

– Các doanh nghiệp phải đầu tư chiều sâu, ứng dụng công nghệ tiên tiến kỹ thuật hiện đại.

– Đổi mới thiết bị nâng cao quá trình tự động hóa.

– Nâng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo độ chính xác, đồng đều về quy cách sản phẩm.

– Đa dạng hóa mẫu mã sản phẩm để phù hợp với nhu cầu thị trường xây dựng nước ta.