Thực trạng tài chính xanh tại Việt Nam

Tài chính xanh được xem như cơ sở hạ tầng cho quá trình tăng trưởng xanh. Đối với các quốc gia đang phát triển trong giai đoạn đầu triển khai tăng trưởng xanh và kinh tế xanh như Việt Nam, sự tham gia và hỗ trợ tích cực của Chính cho chiến lược tài chính xanh có vai trò hết sức quan trọng. Vậy tài chính xanh là gì? Thực trạng tài chính xanh tại Việt Nam hiện nay như thế nào? 

1. Tài chính xanh là gì?

Theo định nghĩa của UNEP, 2016: Tài chính xanh liên quan đến việc đa dạng hoá các sản phẩm và dịch vụ tài chính cung cấp bởi các định chế tài chính hướng tới sự phát triển bền vững của quốc gia 

Còn theo Chowdhury và cộng sự, 2013: Tài chính xanh là những hỗ trợ về tài chính hướng đến tăng trưởng xanh thông qua việc cắt giảm khí phát thải nhà kính và ô nhiễm môi trường một cách có ý nghĩa.

2. Thực trạng tài chính xanh tại Việt Nam

Thực trạng thị trường tài chính xanh tại Việt Nam

Thị trường tài chính xanh tại Việt Nam đang ở giai đoạn sơ khai. Các hoạt động của thị trường chủ yếu mới ở bước khởi động.

Thị trường trái phiếu xanh

Thị trường trái phiếu xanh ở Việt Nam đang triển khai thí điểm, chưa có sản phẩm phát hành rộng rãi trên thị trường. Các cơ quan chức năng đang vận hành các chương trình nhằm nâng cao nhận thức, giới thiệu các loại trái phiếu xanh.

Thị trường cổ phiếu xanh

Thị trường cổ phiếu xanh ở Việt Nam mới đang trong giai đoạn tạo lập. Các cơ quan chức năng đưa ra các chương trình, chỉ số khuyến khích doanh nghiệp chú trọng phát triển bền vững. 

Các hoạt động chính đã được triển khai đến nay có thể được chia thành 3 nhóm:

– Nâng cao hiểu biết toàn thị trường về tài chính xanh

– Khuyến khích sự tham gia của các doanh nghiệp với tài chính xanh

– Xây dựng và áp dụng chỉ số phát triển bền vững toàn thị trường.

Chính sách phát triển tài chính xanh

Chính phủ đã có chiến lược phát triển thị trường tài chính xanh và một số Nghị định triển khai, Bộ Tài chính và Ngân hàng nhà nước cũng có một số Thông tư khuyến khích.

Theo đó, Chiến lược tăng trưởng xanh trong giai đoạn 2011-2020 và tầm nhìn đến năm 2050 của Thủ tướng Chính phủ Việt Nam tập trụng vào 03 nhiệm vụ sau đây: 

– Giảm cường độ phát thải khí nhà kính và thúc đẩy sử dụng năng lượng sạch, năng lượng tái tạo

–  Xanh hoá sản xuất

– Xanh hóa lối sống và thúc đẩy tiêu dùng bền vững

Bộ Tài chính đã xây dựng định hướng phát triển thị trường tài chính xanh theo Quyết định số 2183/QĐ-BTC về Kế hoạch hành động ngành tài chính thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh đến năm 2020 vào tháng 10/2015 (Quyết định 2183). Trên cơ sở đó, các quy định pháp luật cụ thể được ban hành là Thông tư số 155/2015/TT-BTC, Nghị định 95/2018/NĐ-CP.

Quyết định số 2183/QĐ-BTC là văn bản nền tảng trong phát triển thị trường vốn xanh tại Việt Nam. 

Bộ Tài chính xác định trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực tài chính bao gồm: 

– Bộ Tài chính tiếp tục đẩy mạnh các sản phẩm của thị trường vốn xanh bao gồm: 

+ Trái phiếu xanh (các trái phiếu của doanh nghiệp xanh, phát hành cho các dự án xanh hoặc các sản phẩm xanh)

+ Trái phiếu chính phủ và trái phiếu chính quyền địa phương phục vụ cho các mục tiêu, chương trình, dự án xanh

+ Các chỉ số xanh, chỉ số bền vững, chỉ số carbon
+ Các chứng chỉ, chứng chỉ đầu tư xanh của các quỹ đầu tư phát hành

– Ủy ban chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), Sở GDCK nghiên cứu xây dựng khung tài chính xanh cho thị trường vốn như: ban hành các quy định, điều kiện khi niêm yết cổ phiếu (niêm yết xanh), báo cáo (trong báo cáo bền vững) và trong giám sát (theo các tiêu chí tài chính xanh).

3. Những thử thách của tài chính xanh tại Việt Nam

Những thử thách chủ yếu bao gồm:

– Nhận thức về tài chính xanh còn hạn chế

– Chính sách, luật pháp còn thiếu hoặc chưa hỗ trợ hiệu quả việc phát triển tài chính xanh

– Các sản phẩm tài chính xanh trong ngân hàng tại Việt Nam còn chưa được phong phú

– Sự sẵn sàng chưa cao cho tài chính xanh

– Nguồn tài chính hỗ trợ cho các dự án xanh, sản phẩm xanh còn eo hẹp.